03-02-'19 ||
Volgens mij streven we, vaker dan we denken, naar perfectie. In onszelf, in ons leven, in de dingen die we doen en creëren. Vreemd genoeg denken wij mensen (in elk geval ik) dat alles dat we creëren of manifesteren op een bepaalde manier goed genoeg moet zijn - en ontneemt dat streven naar goed genoeg of perfect zijn ons vaak plezier. Lees hier mijn artikel over vrije creatie en de perfecte chaos, die we eigenlijk allemaal zijn.
Lange tijd heb ik niets gecreëerd. Ten eerste omdat het maken van een tekeningetje of foto ergens een beetje nutteloos leek, met het maken van zoiets kleins zou ik de wereld toch nooit helpen? Ten tweede vond iets in mij altijd dat het beter kon, moest er áls ik dan iets maakte wel meteen iets fantastisch goeds uitkomen. Ook dan was een simpele foto, gewoon lekker kliederen of het tekenen van een insect niet genoeg. Voldoende redenen om maar gewoon helemaal niets meer te maken, nooit niet. Of toch wel?
Het heeft lang geduurd (en duurt nog voort) voor ik kon gaan inzien dat het juist dit stukje in mezelf is dat mij ervan weerhield ook maar iets te maken. En niet alleen van het iets maken, het weerhield me er vooral van om te mogen kliederen en kladderen, fouten te mogen maken, plezier te mogen hebben. Het niet bij de eerste poging iets fantastisch te hoeven produceren. Dit kritische stukje in mij is kritisch, héél kritisch. Het heeft mooie wensen, zoals dus de wereld verbeteren en iets perfects creëren (waar ik natuurlijk in een klap beroemd mee zou worden), maar dat is ergens allemaal natuurlijk wel een beetje onrealistisch. Een totaal onmogelijke taak die ik mezelf toch elke keer weer oplegde.
Het beste uit jezelf halen
Toen ik pas met een vriend sprak, vertelde hij me hoe moeilijk het voor hem is te beginnen met het maken van iets creatiefs, omdat hij altijd het gevoel heeft dat hij beter kan. Hij weet wat hij (op zijn top-best misschien) zou moeten kunnen en lijkt dat als maatstaf te hebben genomen voor al het andere dat hij wil maken. Het was alsof ik mijn eigen criticus uit zijn mond hoorde komen (de arme jongen!). Opeens hoorde ik, alleen dan nu uit de mond van iemand anders, hoe ongelooflijk onrealistisch dit streven is, maar vooral hoe het hem alle plezier ontneemt. Als je meteen iets moet maken dat voldoet aan die maatstaf, blijft er weinig ruimte over voor vrijuit proberen en plezier. Ik denk zeker dat we allemaal het beste uit onszelf mogen halen, maar dat vrije creatie op de eerste plaats zou moeten komen.
Waarom mogen we alleen het beste van onszelf laten zien en niet de mislukkingen? Waarom moeten we iets dat we misschien wel nog nooit gedaan hebben zo snel mogelijk beheersen en is het vaak zo moeilijk om plezier te hebben in het leerproces? Waarom is iets eigenlijk alleen maar goed als het iets betekent, er iets mee bereikt wordt of als het erkend wordt door de buitenwereld?
Eigenlijk komt alles onderliggend voor uit goede bedoelingen: we willen het beste uit onszelf halen. We willen de wereld verbeteren (ik dan) of bewondering krijgen van de ander, misschien. Het lijkt alleen alsof we onszelf juist door deze goedbedoelde ideeën zo vreselijk veel ontnemen. Iets dat plezier zou moeten opleveren wordt dan een beetje geforceerd. Het goedbedoelde stemmetje dat ons wil helpen streven naar de beste versie van onszelf, vergeet misschien wel dat we niet altijd de beste versie hoeven zijn. Dat andere mensen net zo geraakt kunnen worden door het prachtige (bijna perfecte) kunstwerk als door het probeersel - als door jou 'niet succes verhaal': omdat we er stiekem allemaal misschien wel naar verlangen niet goed genoeg te hoeven zijn. Gewoon een beetje te mogen kliederen en kladderen, ook in ons dagelijkse leven.
De perfecte chaos
Ten eerste is er (volgens mij) niet iets zoals perfectie, simpelweg omdat het niet bestaat - het is wellicht meer een idee over hoe iets zou moeten of kunnen zijn. Als je naar de natuur kijkt wordt een blaadje door de boom niet geforceerd om op een bepaalde manier te groeien, het groeit gewoon en is goed zoals het is. Volgens mij kunnen we veel over 'perfectie' leren van de natuur: elk blaadje is op zijn eigen manier perfect, net als elk sneeuwvlokje en elke wolk. En al die verschillende (im)perfecte blaadjes zijn onderdeel van de perfecte chaos van de natuur. Zou het niet mooi zijn als dit voor ons ook zou kunnen gelden, als alles dat wij creëren gewoon goed genoeg zou kunnen zijn, alleen maar omdat het gecreëerd is?
Hoe zou het zijn als we gewoon vanuit plezier mogen creëren wat er gecreëerd wil worden zonder daar van tevoren een vorm aan te verbinden, net zoals het blaadje aan de boom gewoon groeit zoals het groeien zal? De vriend in kwestie vond dit moeilijk te geloven, volgens hem moest hij zich juist vasthouden aan dat streven naar perfectie zodat hij het allerbeste uit zichzelf zou kunnen halen. Misschien is dat wat voor hem geldt of moet hij de manier die voor hem werkt nog vinden, maar voor mij werkt dit niet - het bevestigd enkel de verhalen die mijn criticus tegen me verteld om me ervan te weerhouden ook maar iets te creëren.
Plezier als leidraad
In plaats van één canvas om iets perfects op te schilderen (die druk ligt nogal hoog als je slechts één canvas hebt), heb ik nu dus een mega kladblok gekocht om gewoon te kunnen kliederen en kladderen. Heb ik mijn insecten tekeningetjes die eigenlijk niet goed genoeg waren toch af laten drukken. Heb ik mijn website die de nodige perfectie mist toch online gezet. En dit alles gewoon om er toch plezier aan te beleven, omdat ik inmiddels door heb dat ik degene ben die besluit dat het goed genoeg is.
Het mag beter kunnen, er mag kritiek zijn. Maar als ik moet wachten tot mijn criticus mijn werk goed genoeg vindt.. kan ik heel lang wachten. Simpelweg omdat er elke keer opnieuw een aanmerking zal zijn. Jij bent degene die beslist of jouw werk goed genoeg is of niet: niet de buitenwereld of je het kritische stemmetje in jou. Als je leidraad plezier kan zijn in plaats van succes krijgt creëren opeens een heel andere betekenis: dan wordt het vrij. En dan blijkt opeens dat eigenlijk alles dat je maakt op een bepaalde manier goed genoeg is, gewoon omdat je het hebt gemaakt. Gewoon omdat de wereld eigenlijk een perfecte chaos is: een plek vol (im)perfecte creaties.
Comments