Over tijd & tijdloosheid

29-07-'18 ||

In Engeland is er onlangs een film uitgekomen die meteen mijn aandacht trok, genaamd Tawai. Na het zien van deze film was ik onder de indruk - de film laat op een prachtige manier zien hoe de mens werkelijk in verbinding kan zijn met de natuur. Ook heeft mijn vriend een nieuwe uitdrukking aan deze film overgehouden: als de vogels fluiten. Een prachtige uitdrukking waar een berg wijsheid in schuilt.

In Borneo, zo vertelt de film, heeft tijd een andere betekenis dan zoals de meesten van ons die kennen. In dit deel van de wereld heeft 'tijd' niet persé iets te maken met de klok. Waar ik mezelf vaak allerlei planningen zie maken, doelen zie stellen en tijdsdruk voel, gaat dat er bij de Penan in Borneo net even anders aan toe. Wanneer het fruit aan de bomen rijp is, bijvoorbeeld? 'Als de vogels fluiten'. Maar hoe weet je dan wanneer dat is? 'De vogels zullen fluiten.'

Het concept tijd

In Westerse landen verbinden we onze acties vaak aan tijd: tijd als in uren, maanden of jaren. We plannen onze afspraken in, niet alleen met instanties of werk, maar ook met vrienden. We zetten onze wekker, zorgen dat we op tijd op ons werk zijn en weten op de minuut af hoelaat de trein rijdt. We plannnen tijd in voor familie en vrienden, een uur, een middag of misschien wel een weekend. Eigenlijk kijken de meesten van ons op de klok vanaf het moment dat we wakker worden tot op het moment dat we naar bed gaan.

De laatste maanden begin ik me af te vragen wat dit concept 'tijd' eigenlijk inhoud, hoe ik ernaar kijk en hoe mensen in andere delen van de wereld ermee omgaan. Vooral sinds ik me verdiep in bewustzijn en heb mogen ervaren dat er ook zoiets als tijdloosheid bestaat, dat dat voelbaar is, voel ik wat verbazing over de manier waarop ik geleerd heb naar 'tijd' te kijken. Als je namelijk op een heel andere manier naar tijd kijkt en de getalletjes op je klok even loslaat, kom je erachter dat tijd ook een heel andere betekenis kan hebben. Er is wel zoiets als tijd, als in een lineaire lijn waarlangs veranderingen plaatsvinden. De aarde (en misschien het heelal) en de mensheid maken gedurende de jaren bepaalde ontwikkelingen door, die je langs een soort tijdlijn zou kunnen leggen. Eentje van miljoenen jaren waarschijnlijk. Eigenlijk zou je dit bijna tijdloosheid kunnen noemen, het gebeurd gewoon. Maar het nieuwe fenomeen 'tijd' waarmee we die lineaire lijn willen duiden in nummertjes of blokjes, waarmee we op bepaalde tijden van de dag bepaalde dingen willen doen en proberen vooruit te plannen, is iets dat door de mens is uitgevonden.

Als de tijd rijp is

In de film 'Tawai' die ik zojuist noemde blijkt dat niet iedereen op de wereld dingen vooruit probeert te plannen, wil weten waar hij aan toe is. Zo verhuizen de Penan naar een volgende plaats omdat het fruit daar dan rijp is, als er een bepaalde vogel fluit. Of als de bomen hen dat vertellen. Ze weten van tevoren alleen nooit wanneer dat is. Er wordt niet gedacht in 'wanneer dat zou zijn', de vogels zingen gewoon als het zover is en dús vertrekt men. Er wordt geen tijd besteed aan speculeren of dat vandaag of morgen zou kunnen zijn, het is gewoon zover als het zover is.

Het kan gaan om een stap die je wilt maken, het kan gaan om de groei van de groenten in je achtertuin of om iets in je persoonlijke ontwikkeling. Net zoals het fruit aan de bomen zich niet laat opjagen, omdat het nu eenmaal gewoon in zijn eigen tempo groeit, gebeuren veel belangrijke dingen in ons leven gewoon op het moment dat ze gebeuren. Aan de ene kant plannen we van alles, maar toch is er op een bepaalde manier eigenlijk weinig in ons leven dat zich laat plannen- wanneer je verliefd wordt bijvoorbeeld. Dat zou het leven misschien ook maar saai en voorspelbaar maken. Ik denk dat we veel kunnen leren van een klein beetje minder vasthouden aan planning, en een beetje meer met de stroom van het leven mee te varen. Ik ben me ervan bewust dat dit in onze maatschappij lang niet altijd mogelijk is, maar net als fruit zich niet laat opjagen om sneller te groeien kunnen wij ook heel veel niet afdwingen.

Ik probeer mezelf er in mijn ongeduldige buien tegenwoordig weleens aan te herinneren dat er voor alles een tijd is, dat alles gebeurd op het goede moment. Dat de juiste dingen in mijn leven naar me toe zullen komen op het juiste moment. Dat deadlines alleen bestaan in mijn hoofd. En het gekke is: sinds ik dat doe lijkt het alsof dingen ook daadwerkelijk gemakkelijker naar me toe komen én ik me een stukje minder onrustig voel. Wanneer de tijd dan wel rijp is voor mij om te verhuizen, of voor jou om een knoop door te hakken?

Dat weet ik niet. Als de vogels zingen.